درس ۱ : معاملات آتی یا فیوچر – مقدمه

معاملات آتی یا فیوچر

بازارهای آتی به عنوان بازارهای مزایده‌‌ای مستمر و هم‌چنین، به عنوان مکان‌هایی برای تبادل آخرین اطلاعات درباره‌ی عرضه و تقاضا شناخته می‌شوند. این بازارها مکان‌هایی برای ملاقات خریداران و فروشندگانی هستند که بر روی فهرست روزافزونی از کالاها فعالیت می‌کنند؛ امروزه این فهرست شامل محصولات کشاورزی، فلزات، نفت، ابزارهای مالی، ارزهای خارجی، ارزهای دیجیتال و شاخص‌های سهام می‌شود. هم‌چنین، در این بازارها معاملات در قراردادهای آتی نیز به صورت اختیار معامله انجام می‌شوند و خریداران اختیار معامله را قادر می‌سازند با ریسک مشخصی در بازارهای آتی شرکت کنند.

با وجود رشد سریع و افزایش تنوع در بازارهای آتی، هدف اولیه‌ی آن‌ها هم‌چنان بدون تغییر باقی مانده است؛ نزدیک به یک و نیم قرن است که این بازارها سازوکار موثر و کارآمدی را برای مدیریت ریسک‌های قیمت فراهم می‌کنند. افراد و کسب و کار‌ها با خرید یا فروش قراردادهای آتی – قراردادهایی که اکنون یک سطح قیمت را برای یک کالا به منظور تحویل آن در آینده تعیین می‌کنند – به دنبال بیمه‌ کردن خودشان در برابر تغییرات مخرب قیمت در آینده هستند. به این کار هجینگ (hedging) یا پوشش ریسک گفته می‌شود.

حجم معاملات از ۱۴ میلیون قرارداد آتی در ۱۹۷۰ به ۱۷۹ میلیون قرارداد آتی و اختیار معامله در ۱۹۸۵، ۴۵۰ میلیون در ۱۹۹۵، ۲.۰۲ میلیارد در ۲۰۰۵ تا ۳.۳۷ میلیارد تا ۲۰۰۸ افزایش داشته است.

سایر شرکت‌کنندگان بازار آتی سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیری هستند که ریسک‌هایی را که هِجِرها (hedgers – پوشش‌دهندگان ریسک) می‌خواهند از آن‌ها اجتناب کنند، به جان و دل می‌خرند. بیش‌تر این سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر یا سفته‌بازها قصدی برای تحویل دادن کالا به مشتری نهایی ندارند، بلکه به دنبال کسب سود از تغییرات قیمت هستند. به این ترتیب، آن‌ها وقتی افزایش قیمت را پیش‌بینی می‌کنند، می‌خرند، و هنگامی که کاهش قیمت‌ها را پیش‌بینی می‌کنند، می‌فروشند. تعامل میان پوشش‌دهندگان ریسک (هجرها) و سفته‌بازها به ایجاد بازارهایی فعال، رقابتی، و با نقدینگی بالا کمک می‌کند. سفته‌بازی در معاملات آتی با افزایش دسترسی به روش‌های مختلفِ شرکت در این بازار روز به روز جذاب‌تر می‌شود. با این‌که بسیاری از معامله‌گران بازارهای آتی هم‌چنان ترجیح می‌دهند خودشان تصمیم‌های معاملاتی‌شان را اتخاذ کنند – مثلا چه بخرند و چه بفروشند یا چه وقت بخرند و چه وقت بفروشند – سایرین از خدمات یک مشاور معاملاتی حرفه‌ای بهره‌ می‌گیرند، یا با ایجاد یک حساب معاملاتی کاملا مدیریت‌شده یا حضور در یک سرمایه‌گذاری متمرکز (commodity pool) که دارای مفهومی مشابه‌ی یک صندوق سرمایه‌گذاری مشترک است، خودشان را از پذیرش مسئولیت‌های معاملاتی روزانه راحت می‌کنند.

تخصیص بخشی از سرمایه در معاملات آتی برای افرادی که به طول کامل به این بازار آشنا هستند و می‌توانند ریسک‌های موجود در آن را بپذیرند، می‌تواند شرایطی را برای تحقق تنوع بیش‌تر و به صورت بالقوه، نرخ کلیِ بازگشت سرمایه‌ی بالاتر فراهم کند. هم‌چنین، راه‌هایی نیز وجود دارند که از طریق آن‌ها، بتوان معاملات آتی را با سهام، اوراق قرضه، و سایر سرمایه‌گذاری‌ها ترکیب کرد.

با وجود این، سفته‌بازی در قراردادهای آتی مشخصا برای همه‌ی آدم‌ها مناسب نیست. درست همان‌طور که این افراد می‌توانند یک دوره‌ی کوتاه به سود قابل توجهی برسند، همیشه این امکان وجود دارد که آن‌ها در یک دوره‌ی کوتاه نیز دچار ضررهای قابل توجهی بشوند. احتمال سود و زیان بالا نسبت به تعهد اولیه‌ی سرمایه اصولا ریشه در این حقیقت دارد که معاملات آتی به شدت دارای شکل اهرمی هستند (سرمایه‌گذاری مخاطره آمیز ولی با احتمال سود زیاد). برای معامله‌ با دارایی‌هایی که دارای ارزش بسیار بالایی هستند، فقط لازم است مقدار نسبتا اندکی پول سرمایه‌گذاری کنید. در بخش‌های پیش رو خواهیم گفت و به روشنی نشان خواهیم داد که اهرم‌های معاملات آتی هنگامی برای‌تان کارساز هستند که قیمت‌ها در همان مسیری حرکت کنند که شما پیش‌بینی کرده‌اید و اگر خلاف جهت انتظارتان حرکت کنند، همین اهرم‌ها دنیا را روی سرتان خراب خواهند کرد.

قصدمان از تهیه‌ی این مجموعه مقالات این نیست که بگوییم شما باید – یا نباید – در معاملات آتی شرکت کنید. این تصمیمی است که شما فقط پس از مشورت با کارگزار یا یک مشاور مالی و با توجه به اهداف و شرایط مالی‌تان باید اتخاذ کنید.

با توجه به انواع اطلاعاتی که باید از همین ابتدا درباره‌ی هرگونه سرمایه‌گذاری کسب کنید – و پرسش‌هایی که باید به دنبال پاسخ‌شان بگردید – باید موارد زیر را مد نظر قرار دهید:

• اطلاعاتی درباره‌ی سرمایه‌گذاری و ریسک‌های موجود در آن
• امکان نقد کردن سرمایه‌گذاری یا پوزیشن‌تان هنگامی که مجبور به این کار هستید یا خودتان تمایل دارید
• آگاهی از سایر شرکت‌کنندگان بازار
• روش‌های جایگزین شرکت در بازار
• نحوه‌ی رسیدن قیمت‌ها به نقطه‌ی مطلوب
• هزینه‌های معاملاتی
• نحوه‌ی سود کردن و زیان دیدن
• انواع مقررات و روش‌های محافظتی موجود
• تجربه، صداقت، و نحوه‌ی عملکرد کارگزار یا مشاور
• ثبات مالی شرکتی که شما با آن معامله‌ می‌کنید

در مجموع، تمام آن اطلاعاتی که برای تبدیل شدن به یک سرمایه‌گذار آگاه نیاز دارید.