درس ۲۵ : شبکه لایتنینگ چیست و کارکرد آن چگونه است؟

ساتوشی ناکاموتو در ۲۰۰۸، با هدف ارائه‌ی جایگزینی برای پول فیات (پول معمولی) نسخه‌ای دیجیتال از پول را به نام بیت کوین اختراع کرد. بیت کوین اختراع شد تا مشکلاتی را که آدم ها در استفاده از پول فیات یا همان پول معمولی داشتند، از جمله سرعت پایین، هزینه‌های بالا، و غیره، حل کند.

شکی نیست بیت کوین، با هزینه‌ای مناسب، فرایند پرداخت را برای کاربران بهبود بخشید؛ ولی برای پرداخت‌های برون مرزی و قابل توجه، و نه برای پرداخت‌های فوری و معمولی. آدم‌ها قادر نبودند برای خرید یک فنجان قهوه یا پیتزا، فورا بیت کوین پرداخت کنند – ویژگی‌ مهمی که سایر روش‌های پرداخت نظیر ویزا یا گوگل پی از آن بهره‌مند هستند.

از این رو، شبکه‌ی لایتنینگ یا صاعقه ارائه شد تا بتواند مانند اسم‌اش، پرداخت‌ها را سریع‌تر انجام بدهد. هدف از ایجاد شبکه‌ی لایتنینگ حل مشکل مقیاس‌پذیری بیت کوین است – مقیاس‌پذیری خصوصیتی است که نشان می‌دهد یک سیستم تا چه حد می‌تواند در مقیاس‌های بزرگ نیز عملکرد خوب و پایداری از خود نشان دهد؛ به عبارت ساده‌تر، شبکه‌ی لایتنینگ نرخ تراکنش‌های بیت کوین را در ازای هر ثانیه افزایش می‌دهد.

بنابراین، اکنون که کمی به ایده‌ی کلی شبکه‌ی لایتنینگ پی برده‌اید، اجازه دهید نگاه عمیق‌تری به این موضوع بیندازیم.

شبکه‌ لایتنینگ چیست؟

شبکه‌ی لایتنینگ لایه‌ی دوم پروتکل پرداخت است که لایه‌ی دیگری را به بلاک چین می‌افزاید؛ لایه‌ای که در آن، طرفین معامله می‌توانند بین خودشان کانال‌های پرداخت ایجاد کنند. این کانال‌های پرداخت تا زمانی که به آن‌ها نیاز باشد، می‌توانند وجود داشته باشند و به کارکرد خود ادامه دهند. دلیل نیاز به آن‌ها وجود تراکنش میان دو نفر است. هم‌چنین، با استفاده از این شبکه، تراکنش‌ها به سرعت انجام می‌شوند و کارمزدها نیز به شدت کاهش می‌یابند یا حتی حذف می‌شوند.

سازندگان شبکه لایتنینگ

جوزف پون و تادئوس دریجا، نخستین بار در ۲۰۱۵ اطلاعاتی را درباره‌ی شبکه‌ لایتنینگ منتشر کردند. در حال حاضر، بسیاری از شرکت‌های بزرگ و تیم‌های‌شان با همکاری یکدیگر تلاش‌های زیادی را برای توسعه‌ی شبکه‌ی لایتنینگ انجام می‌دهند؛ آن‌ها هم‌چنین، در این کار از پشتیبانی اعضای جامعه‌ی بیت کوین نیز استفاده می‌کنند.

کارکرد این شبکه چگونه است؟

اجازه دهید کارکرد شبکه‌ی لایتنینگ را با استفاده از یک مثال توضیح دهیم: دو نفر را به عنوان فرد الف و فرد ب در نظر بگیرید. آن‌ها با یکدیگر کار می‌کنند و به همین خاطر، خیلی اوقات برای هم پول می‌فرستند. پیاده‌سازی شبکه لایتنینگ باعث می‌شود آن‌ها بتوانند بسیار سریع و با حداقل کارمزد برای یکدیگر پول بفرستند. از این رو، آن‌ها کانالی را روی شبکه‌ی لایتنینگ ایجاد می‌کنند.

نخستین کاری که باید انجام بدهند، این است که کیف پول چند امضایی ایجاد کنند که هر دو بتوانند با کلیدهای خصوصی خودشان به آن دسترسی داشته باشند. سپس، هم فرد الف و هم فرد ب مقدار خاصی بیت کوین را در کیف پول قرار می‌دهند؛ مثلا نفری ۲ بیت کوین.

اکنون، فرض کنید آن‌ها دائما با یکدیگر تراکنش داشته باشند. این تراکنش‌ها چیزی نیستند جز سازمان‌دهی مجدد وجوه ذخیره‌شده در این کیف پول.

حال فرض کنید فرد الف ۱ بیت کوین به فرد ب بفرستد؛ وی باید مالکیت خود را نیز مستقیما به فرد دیگر انتقال دهد. هر دوی آن‌ها، برای هر تراکنش، با استفاده از کلیدهای خصوصی‌شان، باید ترازنامه‌ی به‌روزرسانی‌ شده‌ای را امضا کنند.

توزیع واقعی پس از بسته شدن این کانال‌ها اتفاق می‌افتد – یعنی هنگامی که تراز نهایی در بلاک چین ثبت می‌شود. پس از بسته شدن کانال، فرد الف دارای ۱ بیت کوین، و فرد ب نیز دارای۳ بیت کوین خواهد بود.

چنان‌چه هرگونه اختلافی میان طرفین ایجاد شود، آن‌ها برای حل این اختلاف می‌توانند به ترازنامه‌ی امضا شده‌ی آخر مراجعه کنند.

وقتی این فناوری به طور گسترده مورد استفاده قرار گیرد، برای ارسال وجوه به یک فرد خاص، حتی نیاز به ایجاد یک کانال اختصاصی نیز نخواهید داشت. شما توسط کانال‌هایی که از طریق آن‌ها هم‌چنان به طرف‌های حساب‌تان متصل هستید،‌ می‌توانید پرداخت‌های‌تان را برای دیگران ارسال کنید. این سیستم به طور خودکار کوتاه‌ترین مسیر را پیدا می‌کند.

امنیت

سیستم شبکه‌ی لایتنینگ بر روی بلاک چین کار می‌کند، ولی امنیت آن را در اختیار ندارد. از این رو، این شبکه بیش‌تر برای تراکنش‌های محدود یا بسیار کوچک مناسب است. بنابراین، تراکنش‌های بزرگ‌تر را هم‌چنان باید در لایه‌ی اصلی انجام داد.

اکنون، تلاش‌هایی برای توسعه‌ی سایر ویژگی‌های شبکه‌ی لایتنینگ در حال انجام هستند؛ مثلا مبادلات اتمی بین زنجیره‌ای که در آن‌ها، توکن‌ها میان بلاک چین‌های مختلف منتقل می‌شوند. این فرایند شبیه روش مبادله‌ی هرگونه رمز ارز به رمز ارزهای دیگر، البته بدون استفاده از صرافی‌های رمز ارز، است.

در نهایت، این ویژگی‌ احتمالا معامله در صرافی‌های رمز ارز متمرکز را منسوخ خواهد کرد. نخستین آزمون موفقیت‌آمیز بود؛ طی این آزمون، توکن‌ها میان بلاک چین‌های آزمایشی بیت کوین و لایت‌کوین مبادله شدند.

توسعه‌ی این شبکه در چه مرحله‌ای است؟

به نظر می‌رسد جامعه‌ی رمز ارز مشتاقانه در انتظار راه‌اندازی شبکه‌ی لایتنینگ باشد. این فناوری که در اصل برای بیت کوین طراحی شده بود، اکنون برای سایر انواع رمز ارزها، از جمله استلار، لایت‌کوین، زی‌کش، اتریوم، و ریپل نیز در دسترس است.

با وجود این، این شبکه هنوز در مرحله‌ی ابتدایی خود به سر می‌برد. هنوز هیچ نرم‌افزاری وجود ندارد که کاربران واقعی شبکه بتوانند با استفاده از آن به انجام تراکنش بپردازند. به علاوه، پیاده‌سازی‌های کنونی نیز هنوز نیازمند اصلاح هستند.

توسعه‌دهندگان شبکه لایتنینگ از کاربران خواسته‌اند از طریق شبکه‌ی آزمایشی بیت کوین، چیزهایی را درباره‌ی این شبکه یاد بگیرند و از ارسال هرگونه پول واقعی در آن، خودداری کنند. ولی بسیاری از افراد حرفه‌ای در این فناوری و پلتفرم‌ها، این شبکه را با انتقال پول واقعی مورد آزمایش قرار داده‌اند.

لایتنینگ لبز یک شرکت توسعه‌ی بلاک چین است که به تازگی اعلام کرده، نخستین نسخه‌ی آلفای شبکه‌ی لایتنینگ را برای کاربران در شبکه‌ی اصلی بیت کوین منتشر کرده است.

البته، با توجه به پیچیدگی برنامه‌نویسی و ضرورت انجام آزمایش‌های دقیق، توسعه‌دهندگان از کاربران خواسته‌اند فعلا صبر پیشه کنند. زیرا، پیاده‌سازی لایتنینگ در مقیاس بزرگ‌تر نیازمند رشد سگویت (سیستم شاهد تفکیک‌شده) است.

گستردگی پلتفرم شبکه‌ی لایتنینگ چه‌قدر است؟

شبکه‌های لایتنینگ در سرتاسر جهان گسترده هستند. هر گره (کامپیوتر متصل به بلاک چین) در سرتاسر جهان به شبکه‌ی لایتنینگ متصل است. از این رو، اگر لازم باشد هر نوع پرداختی را برای هر گره‌ای درون شبکه ارسال کنید، فارغ از این‌که آیا به آن گره متصل هستید یا خیر، شبکه راهی برای رسیدن به آن گره پیدا می‌کند.

آینده‌ی شبکه‌ی لایتنینگ

رمز ارزها روز به روز توسط افراد بیش‌تری پذیرفته می‌شوند، و هم‌چنین، بلاک چین نیز توسط اکثر بخش‌ها پذیرفته شده است. از این رو، پلتفرم‌های پرداخت سریع و امن نقش بسیار مهمی را برای پذیرش عمومی این فناوری ایفا می‌کنند.

در این سال‌ها، فضای رمز ارزها شاهد تولد فورک‌هایی نظیر بیت کوین کش، بیت کوین گلد، و غیره بوده است؛ این فورک‌ها همگی برای مقابله با مشکل مقیاس‌پذیری بیت کوین ایجاد شده‌اند. با وجود این، با ظهور شبکه‌ی قدرتمند و امن لایتنینگ، شاید فعلا نیازی به توسعه‌ی فورک‌های بیش‌تری برای بیت کوین نباشد.

نظر نهایی

شبکه‌ی لایتنینگ به عنوان سیستمی برای حل بیش‌تر مشکلات معاملاتی بیت کوین شناخته می‌شود. ولی اگر شما هنوز یک کاربر معمولی هستید، توصیه می‌کنیم فعلا فقط صبر کنید و ببینید آیا شبکه‌ی لایتنینگ واقعا پیشرفت می‌کند و واقعا امن هست یا خیر.

بهتر است بدانید، شبکه‌ی لایتنینگ تنها روش مقیاس‌پذیری موجود نیست، و به هیچ وجه به عنوان رهبر بلامنازع تلقی نمی‌شود. این شبکه رقبای مهمی نیز دارد، از جمله بیت کوین کش (BCH).

ولی اگر شما بیت کوین را به عنوان یک شکل جایگزین برای پرداخت پذیرفته‌اید، آن‌گاه شبکه‌ی لایتنینگ نقش بسیار مهمی را ایفا خواهد کرد – البته، اگر به اندازه‌ای که انتظار می‌رود، خوب باشد. به نظر می‌رسد، پرداخت‌های کوچک و سریع، ناشناس ماندن، و تقریبا بدون کارمزد بودن آن واقعا بتواند بیش‌تر مشکلات بیت کوین را حل کند.